"วันแรงงาน" ไม่ใช่แค่หยุด แต่คือสิทธิและคุณภาพชีวิตที่ควรรู้

หากพูดถึง "วันหยุด" ใคร ๆ  ก็ชอบ และถ้าพูดถึงวันหยุดที่เกี่ยวข้องกับคนทำงานทั่วโลก หลายคนคงนึกถึง "วันแรงงานสากล" ตรงกับวันที่ 1 พฤษภาคมของทุกปี แต่เมื่อเรามาใช้ชีวิตในดินแดนจิงโจ้แห่งนี้ รู้หรือไม่ "วันแรงงาน" หรือ Labour Day อาจจะไม่ได้ตรงกับวันที่ 1 พฤษภาคมเสมอไปในทุกรัฐ บทความนี้จะพาไปทำความเข้าใจว่าวันแรงงานในออสเตรเลียมีความเป็นมาอย่างไร และที่สำคัญสิทธิอะไรบ้างที่เราในฐานะคนทำงานควรรู้ เพื่อให้ชีวิตการทำงานในออสเตรเลียราบรื่นและเปี่ยมด้วยคุณภาพ

**หมายเหตุ: ข้อมูลเกี่ยวกับกฎหมายแรงงานและอัตราค่าจ้างมีการเปลี่ยนแปลงได้เสมอ โปรดตรวจสอบข้อมูลล่าสุดจากเว็บไซต์ทางการของรัฐบาลออสเตรเลีย เช่น Fair Work Ombudsman หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในรัฐที่อาศัยอยู่ บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ข้อมูลและความรู้เบื้องต้นเท่านั้น

จาก "May Day" สากล สู่ "Labour Day"

ที่มาภาพ : Miguel Bruna on Unsplash

      วันแรงงานสากล (International Workers' Day) หรือที่เรียกกันว่า May Day ตรงกับวันที่ 1 พฤษภาคมของทุกปี เป็นวันที่ระลึกถึงการต่อสู้ของกลุ่มผู้ใช้แรงงานเพื่อความเป็นธรรมและสิทธิอันชอบธรรมในการทำงาน วันที่ถือกำเนิดวันแรงงานครั้งแรก ตรงกับวันที่ 1 พฤษภาคม 1886 เป็นวันเทศกาลฤดูใบไม้ผลิของยุโรป ก่อตั้งขึ้นเพื่อระลึกถึงวันเกิดเหตุจลาจลของชาวแรงงาน ที่มีชื่อว่าเหตุการณ์จลาจลเฮย์มาร์เก็ต (Haymarket Riot) ในเมืองชิคาโก สหรัฐอเมริกา โดยเริ่มจากการนัดหยุดงานของสหภาพแรงงาน เพื่อเรียกร้องให้กำหนดชั่วโมงทำงานที่วันละ 8 ชั่วโมง เรียกร้องสิทธิของแรงงานด้านอื่น ๆ  ซึ่งนำมาสู่การชุมนุมที่จัตุรัสเฮย์มาเก็ต นับเป็นเหตุการณ์ที่ทั่วโลกกล่าวถึงในฐานะของการต่อสู้เพื่อสิทธิแรงงานครั้งสำคัญ

สำหรับในออสเตรเลีย ถึงแม้จะรับอิทธิพลแนวคิดนี้มา แต่วันแรงงานไม่ได้ถูกกำหนดให้เป็นวันเดียวกันทั่วประเทศ แต่ละรัฐและเทร์ริทอรีจะมีวันแรงงานเป็นของตัวเอง ซึ่งส่วนใหญ่จะแตกต่างกันไป เช่น

• ควีนส์แลนด์ (QLD) และ นอร์เทิร์นเทร์ริทอรี (NT): วันจันทร์แรกของเดือนพฤษภาคม (ซึ่งใกล้เคียงกับวันแรงงานสากล) > ซึ่งตรงกับวันที่ 5 พ.ค. ในปีนี้
• วิกตอเรีย (VIC) และ แทสเมเนีย (TAS): วันจันทร์ที่สองของเดือนมีนาคม > ซึ่งตรงกับวันที่ 10 พ.ค. ในปีนี้
• เวสเทิร์นออสเตรเลีย (WA): วันจันทร์แรกของเดือนมีนาคม > ซึ่งตรงกับวันที่ 3 มี.ค. ในปีนี้
• นิวเซาท์เวลส์ (NSW), ออสเตรเลียนแคพิทอลเทร์ริทอรี (ACT), และ เซาท์ออสเตรเลีย (SA): วันจันทร์แรกของเดือนตุลาคม > ซึ่งตรงกับวันที่ 6 ต.ค. ในปีนี้

โดยถือว่าวันแรงงานเหล่านี้คือวันหยุดนักขัตฤกษ์ประจำรัฐ เป็นวันหยุดยาวผู้คนจะออกไปเที่ยวพักผ่อนกันตั้งแต่วันเสาร์-จันทร์ของวันแรงงาน หัวใจสำคัญของวันแรงงานในออสเตรเลียยังคงเป็นการเฉลิมฉลองความสำเร็จและรำลึกถึงการต่อสู้ของผู้ใช้แรงงานเพื่อสิทธิที่ดีขึ้น

มากกว่าวันหยุด คือประวัติศาสตร์การต่อสู้เพื่อ "Fair Go"

ที่มาภาพ : nma.gov.au

      หากย้อนกลับไปในอดีตอย่างที่ทราบกันดี ออสเตรเลียคือดินแดนที่ประเทศอังกฤษส่งตัวนักโทษมากักขังนอกแผ่นดินใหญ่ เมื่อผู้ต้องขังกลุ่มแรกมาถึงออสเตรเลียในปี ค.ศ. 1788 พวกเขาแทบไม่มีการคุ้มครองใด  ๆ  ในเรื่องสภาพการทำงาน โดยทั่วไปแรงงานนักโทษจะทำงานตั้งแต่พระอาทิตย์ขึ้นจนถึงพระอาทิตย์ตก และทำงานครึ่งวันในวันเสาร์ ส่วนวันอาทิตย์เป็นวันพักผ่อน แต่ก็ต้องเข้าร่วมพิธีทางศาสนา การใช้แรงงานในอาณานิคมถือเป็นส่วนหนึ่งของบทลงโทษของนักโทษ และผู้ตั้งถิ่นฐานเสรีมองว่านักโทษเป็นแรงงาน “ฟรี"

ประวัติศาสตร์ครั้งสำคัญของวันแรงงานในออสเตรเลียนั้น เกิดขึ้นมายาวนานตั้งแต่ช่วงศตวรรษที่ 19 กับการเคลื่อนไหวครั้งสำคัญของกลุ่มช่างปูนในเมลเบิร์น ที่หยุดทำงานเพื่อประท้วงการที่นายจ้างปฏิเสธข้อเรียกร้องของพวกเขาเกี่ยวกับการลดชั่วโมงการทำงาน โดยพวกเขาเรียกร้อง "8 ชั่วโมงทำงาน, 8 ชั่วโมงพักผ่อน, และ 8 ชั่วโมงสันทนาการ" (8 hours work, 8 hours recreation, 8 hours rest) และนี่เป็นชัยชนะครั้งแรกในบรรดาการต่อสู้ที่ยาวนานและยากลำบาก ซึ่งในที่สุดก็นำไปสู่นโยบายแรงงานที่ก้าวหน้าที่สุดแห่งหนึ่งของโลกในออสเตรเลียช่วงต้นศตวรรษที่ 20

การต่อสู้เพื่อสิทธิแรงงานยังคงดำเนินไปตลอดศตวรรษที่ 19 โดยกฎหมายวันทำงาน 8 ชั่วโมง (Eight Hours Act) เพิ่งผ่านในรัฐวิกตอเรียและนิวเซาท์เวลส์ในปี ค.ศ. 1916 และจนถึงเดือนมกราคม ปี ค.ศ. 1948 ศาลอนุญาโตตุลาการแห่งเครือจักรภพจึงมีคำตัดสินอนุมัติให้มีการทำงานสัปดาห์ละ 5 วัน วันละ 8 ชั่วโมง รวมเป็นสัปดาห์ละ 40 ชั่วโมง สำหรับแรงงานทุกคนในออสเตรเลีย จนถึงทุกวันนี้กฎหมายแรงงานก็ยังคงมีการปรับเปลี่ยน เพื่อคุณภาพชีวิตในการทำงานและการใช้ชีวิตที่เหมาะสม

แนวคิด 8-8-8 นี้สอดคล้องกับค่านิยมหลักของชาวออสซี่ที่เรียกว่า "Fair Go" ซึ่งหมายถึงการให้โอกาสที่เท่าเทียมและความเป็นธรรมกับทุกคน การให้ความสำคัญกับสิทธิแรงงานจึงเป็นภาพสะท้อนของค่านิยมนี้ในสังคมออสเตรเลียนั่นเอง การเข้าใจที่มาที่ไปนี้จะช่วยให้เราเห็นคุณค่าของวันหยุดนี้มากกว่าแค่การได้พักผ่อน

สิทธิพื้นฐานแรงงานในออสเตรเลีย 2025

ที่มาภาพ : squareup.com

• ค่าจ้างขั้นต่ำ (Minimum Wage): ออสเตรเลียมีการกำหนดค่าจ้างขั้นต่ำแห่งชาติ (National Minimum Wage) ซึ่งจะมีการทบทวนและปรับปรุงโดย Fair Work Commission เป็นประจำทุกปี ณ วันที่ 1 กรกฎาคม 2024 ค่าแรงขั้นต่ำแห่งชาติของออสเตรเลียอยู่ที่ 24.10 ดอลลาร์ออสเตรเลียต่อชั่วโมง* หรือ 915.90 ดอลลาร์ออสเตรเลียต่อสัปดาห์ สำหรับการทำงาน 38 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ซึ่งเมื่อเทียบกับปี 2023 อยู่ที่ 23.23 ดอลลาร์ออสเตรเลียต่อชั่วโมง 
  คณะกรรมการ Fair Work Commission จะประกาศการปรับขึ้นค่าแรงขั้นต่ำประจำปีในช่วงกลางเดือนมิถุนายน 2025 โดยการปรับขึ้นจะมีผลตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม 2025 เป็นต้นไป 
  *หากคุณทำงานในสายอาชีพเฉพาะทาง โปรดตรวจสอบอัตราล่าสุดจากเว็บไซต์ Fair Work หากทำงานในอุตสาหกรรมเฉพาะ อาจมีอัตราค่าจ้างตาม Award หรือ Agreement ที่สูงกว่าค่าจ้างขั้นต่ำทั่วไป 
• ชั่วโมงการทำงาน: โดยทั่วไป ชั่วโมงการทำงานสูงสุดต่อสัปดาห์อยู่ที่ 38 ชั่วโมง สามารถบวกกับชั่วโมงการทำงานล่วงเวลา (Overtime) ที่สมเหตุสมผล การจ่ายค่าล่วงเวลา (Overtime rates) ก็มีกฎเกณฑ์กำหนดไว้ชัดเจน
• วันหยุดพักผ่อนประจำปี (Annual Leave): ลูกจ้างประจำ (Full-time) และลูกจ้างพาร์ทไทม์ (Part-time) มีสิทธิได้รับวันหยุดพักผ่อนประจำปีแบบได้รับค่าจ้าง อย่างน้อย 4 สัปดาห์ต่อปี (สำหรับลูกจ้าง Full-time)
• วันลาป่วยและวันลาเพื่อดูแลบุคคลอื่น (Sick and Carer's Leave / Personal Leave): มีสิทธิได้รับวันลาป่วยและวันลาเพื่อดูแลสมาชิกในครอบครัวหรือบุคคลใกล้ชิดที่เจ็บป่วย โดยได้รับค่าจ้าง
• เงินกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ (Superannuation): นายจ้างส่วนใหญ่ต้องมีหน้าที่ตามกฎหมาย ที่จะต้องจ่ายเงินสมทบเข้ากองทุน Superannuation ให้กับลูกจ้างที่มีสิทธิ์ ทั้งพนักงานประจำ พนักงานพาร์ทไทม์ และพนักงานชั่วคราว เงินก้อนนี้สำคัญมากสำหรับอนาคตหลังเกษียณของเรา นายจ้างมีหน้าที่ต้องจ่ายเงินสมทบกองทุนสำรองเลี้ยงชีพขั้นต่ำ 11% ให้กับพนักงานของตนตามรายได้ปกติ และต้องมีอายุ 18 ปีขึ้นไป หรืออายุต่ำกว่า 18 ปีและทำงานมากกว่า 30 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ แต่กำหนดจะเพิ่มเงินสมทบเป็น 12% ตามลำดับภายในปี 2025
• ความปลอดภัยในที่ทำงาน (Workplace Health and Safety - WHS หรือ OHS): นายจ้างมีหน้าที่ดูแลให้สถานที่ทำงานมีความปลอดภัยและไม่เสี่ยงต่อสุขภาพของลูกจ้าง ขณะเดียวกันลูกจ้างก็มีหน้าที่ปฏิบัติตามกฎระเบียบเพื่อความปลอดภัยของตนเองและผู้อื่น
• การไม่ถูกเลือกปฏิบัติ (Anti-discrimination): ออสเตรเลียมีกฎหมายคุ้มครองไม่ให้มีการเลือกปฏิบัติในการจ้างงานหรือในที่ทำงาน ด้วยเหตุผลเช่น เชื้อชาติ เพศ อายุ ความพิการ หรือรสนิยมทางเพศ

หากมีข้อสงสัยหรือปัญหาเกี่ยวกับการจ้างงาน สามารถติดต่อ Fair Work Ombudsman (www.fairwork.gov.au) ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐบาลที่ให้ข้อมูล คำแนะนำ และความช่วยเหลือเกี่ยวกับสิทธิและข้อผูกพันในที่ทำงาน

Work-Life Balance สไตล์ออสซี่ เมื่อวันแรงงานสะท้อนการให้คุณค่ากับชีวิตนอกเวลางาน

ที่มาภาพ : Jonathan Borba on Unsplash

      หนึ่งในสิ่งที่หลายคนประทับใจในวัฒนธรรมออสซี่ คือการให้ความสำคัญกับ "Work-Life Balance" หรือสมดุลระหว่างชีวิตการทำงานและชีวิตส่วนตัว ชาวออสซี่มักจะใช้เวลาหลังเลิกงานและวันหยุดสุดสัปดาห์ไปกับครอบครัว เพื่อนฝูง เล่นกีฬา ทำกิจกรรมกลางแจ้ง หรือพักผ่อนหย่อนใจ วันแรงงานก็เช่นกัน เป็นโอกาสดีที่ผู้คนจะได้พักผ่อนอย่างเต็มที่ อาจจะไปเที่ยวต่างเมือง ปิกนิกในสวนสาธารณะ ดูการแข่งขันกีฬา หรือแค่ใช้เวลาสบาย ๆ  อยู่ที่บ้าน สิ่งนี้สะท้อนให้เห็นว่าสังคมออสเตรเลียให้คุณค่ากับการพักผ่อนและการมีเวลาส่วนตัว ซึ่งส่งผลต่อบรรยากาศในที่ทำงานที่มักจะไม่เคร่งเครียดจนเกินไป และเคารพเวลาส่วนตัวของลูกจ้าง

วันแรงงานในออสเตรเลียไม่ได้เป็นเพียงวันหยุดพักผ่อน แต่ยังเป็นเครื่องเตือนใจถึงความสำคัญของผู้ใช้แรงงานและการต่อสู้เพื่อให้ได้มาซึ่งสิทธิอันพึงมี การทำความเข้าใจประวัติศาสตร์ ความหมาย และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง สิทธิแรงงานที่เรามีในปัจจุบัน จะช่วยให้พี่น้องคนไทยในออสเตรเลียสามารถทำงานและใช้ชีวิตได้อย่างมั่นใจ ได้รับความเป็นธรรม และมีคุณภาพชีวิตที่ดี

และที่สำคัญอย่าลืมตรวจสอบสิทธิของตัวเองอยู่เสมอ และหากพบเจอปัญหาหรือไม่มั่นใจเรื่องใด อย่าลังเลที่จะขอความช่วยเหลือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ขอให้ทุกคนมีความสุขกับการทำงานและการใช้ชีวิตในออสเตรเลีย

ที่มาข้อมูล

business.vic.gov.au

www.qld.gov.au

www.wa.gov.au

www.sydney.com

www.britannica.com

www.nma.gov.au

squareup.com/au

www.fairwork.gov.au